zondag 27 februari 2011

Afscheid van het Volkskrantblog


De Volkskrant heeft de afgelopen tijd laten zien hoe je vooral níet moet omgaan met een community die je zelf in het leven hebt geroepen. Een terugblik, nu het Volkskrantblog op het punt staat, ter ziele te gaan.

Ontstaan
Het is 2005 als een nieuw blogplatform van start gaat onder de vlag van de Volkskrant. De krant nodigt bloggers actief uit om op dit platform een podium in te richten. Een aanbod waarvan velen dankbaar gebruik maken; het lijkt een aantrekkelijke manier om je naam aan die van een bekend dagblad te verbinden. Bij sommigen leeft ook de hoop, op die manier de gedroomde stap te kunnen maken naar publicatie in de papieren krant.

Voor de Volkskrant zelf is het doel, een antwoord te formuleren op de structurele problemen waar vrijwel ieder dagblad in het digitale tijdperk mee kampt. Burgerjournalistiek krijgt een plek en de krant hoopt dat dit podium een bron voor nieuws wordt, ook voor de papieren krant.

Bloei en interactie
In 2007 komt voor sommige VK-bloggers een droom uit; iedere week wordt een column van een door de redactie geselecteerde ‘blogger van de week’ in de papieren krant doorgeplaatst. Ook in de digitale editie verschijnen columns van bloggers. Daarnaast stelt de redactie een tijdlang een freelance redacteur aan die de ‘pareltjes’ op het VK-blog mag opduiken.

De would-be burgerjournalisten zelf zitten ook niet stil; in de loop der tijd ontstaat een ware community. Bloggers reageren zeer actief onder elkaars blog, richten een virtuele kroeg op, ontmoeten elkaar in het echt, raken bevriend, worden verliefd, wijden haatblogs aan elkaar, organiseren themadagen en schrijfestafettes. En ze bieden samen het hoofd aan ‘trollen’; notoire onruststokers die de reactieruimten vervuilen. Zo wordt het VK-blog een community, met alle mooie en minder mooie kenmerken die daarbij horen. Bloggers hebben het soms zo druk met elkaar, dat zij uit het oog verliezen dat een groot percentage van de lezers van buiten de community afkomstig is. Dit laatste vooral dankzij de fenomenale ontsluiting van het VK-blog via Google.

In 2009 investeert de Volkskrant nog een laatste keer in een flinke verbouwing van het platform. Door een ongelukkige fout komen de echte namen van veel onder pseudoniem schrijvende bloggers op straat te liggen. Voor veel van hen, die zich anoniem veilig voelden om hun soms zeer persoonlijke gedachten in het openbaar te publiceren, een erg pijnlijk moment. Iets dat nauwelijks wordt onderkend door de Volkskrantredacteuren, getuige hun in eerste instantie nogal laconieke reactie.

Burgerjournalistiek
Het oorspronkelijke doel van de Volkskrant met het VK-blog (“een podium voor burgerjournalisten”) wordt in de ogen van de redactie niet bereikt. De koppeling burgerjournalistiek – papieren krant komt niet tot stand. Aan wie dat ligt? De Volkskrant heeft nooit voorwaarden gesteld aan de onderwerpen voor blogs of aan de kwaliteit van de pennenvruchten. Het VK-blog wordt eerder een boeiende weergave van het leven zelf; amateurkunstenaars en –fotografen tonen hun werk, mensen schrijven persoonlijke blogs over uiteenlopende onderwerpen als kindermishandeling, toestanden in verpleeghuizen en leven met een lichamelijk of geestelijk gehandicapt kind. Anderen schrijven fictie, er verschijnen boek- en filmrecensies. En o ja, ook de politiek komt aan bod.

Moderatie
Vanaf het begin is moderatie een probleem. En dan met name het uitblijven ervan. Bloggers vliegen elkaar continu in de haren. Het feit dat velen onder pseudoniem en niet onder de werkelijke naam bloggen werkt in de hand dat zij zich veilig voelen wanneer zij de aanval openen op bloggers die hen niet aanstaan. Alleen in de meest extreme gevallen grijpt de redactie in.

Het doek valt
In 2009 krijgt Geert-Jan Bogaerts, chief online en een van de belangrijkste drijvende krachten achter het VK-blog, een andere functie bij de Volkskrant. Vanaf dat moment besteedt de krant zichtbaar steeds minder aandacht aan het VK-blog. Bij de verbouwing van het blog verhuizen de artikelen van Volkskrantredacteuren al naar een aparte plek. In 2010 meldt de webmoderator nog wel dat de Volkskrant actiever zal gaan modereren op het platform.

Op 7 januari 2011 valt bij de 15.000 actieve en inactieve bloggers een kort mailtje in de virtuele brievenbus. Hoofdredacteur Philippe Remarque meldt dat de Volkskrant per 1 maart stopt met het Volkskrantblog. Hij noemt het ‘misschien een vervelende mededeling’. Hij raadt de VK-bloggers aan om goed heenkomen te zoeken met hun blog. De Volkskrant biedt de VK-bloggers geen enkel gereedschap om het eigen opgebouwde archief veilig te stellen. Een ding is zeker: op 1 maart verdwijnen wat de Volkskrant betreft alle 250.000 blogs in het niets.

Bom
Het is een hard gelag voor bloggers, die soms al sinds 2005 trouw gebruik hebben gemaakt van het VK-podium. Duizenden uren werk zitten er vaak in. Het mag dan ook nauwelijks verbazing wekken dat het bericht bij zowel actieve als inactieve bloggers inslaat als een bom.

De Ombudsman, een medewerker van de Volkskrant, gooit in een blogartikel op 15 januari een vat olie op het vuur, adding insult to injury. In zijn ogen staat er “heel veel bagger” op het VK-blog. Verder schrijft de Ombudsman onder meer: “Het blog was een mooie speeltuin voor veel mensen, maar van hoogwaardige burgerjournalistiek is geen sprake geweest. Ik kan me in ieder geval geen enkel blog herinneren dat heeft geleid tot nieuws voor de krant. Er is voor zover ik weet geen enkel stuk geweest dat heeft voldaan aan de strenge kwaliteitseisen die de redactie stelt, aan zichzelf, maar ook aan bijdragen van derden.”

Of de Ombudsman wat die kwaliteit betreft nu gelijk heeft of niet (feit is dat diverse bloggers elders succesvol zijn, bijvoorbeeld met een of meer boeken op hun naam): het is toch nauwelijks nodig om de community doelgericht een trap na te geven bij het ter ziele gaan van het platform.

Stilte
Na deze twee berichten vervalt de VK-redactie in stilte. Ondertussen is het een gekrakeel van jewelste op het VK-blog;de toon varieert van berustend of verdrietig tot uitermate agressief en respectloos. De een bedankt de krant voor het podium, al komt er nu een einde aan. De ander maakt de Ombudsman en de Volkskrant als geheel uit voor rotte vis. Wat overheerst is verbijstering. Ondertussen zoeken bloggers naarstig naar manieren om hun blog veilig te stellen. Er ontstaan diverse geslaagde en minder geslaagde initiatieven. Naar verluidt wordt er diverse malen contact gezocht met de Volkskrantredactie, die hier echter niet op ingaat.

Te weinig te laat
Op 22 februari, zegge en schrijve een kleine week voor het aangekondigde op zwart gaan van het VK-blog, krijgen bloggers bij het inloggen een korte boodschap te zien van de Volkskrant. Daarin meldt de Weblogmoderator, die tot dat moment niets van zich heeft laten horen over dit onderwerp, dat de Volkskrant overeenstemming heeft bereikt met Sanoma Digital. Bloggers kunnen hun blog verplaatsen naar web-log (dit kon natuurlijk al) en zij zullen ‘tijdig’ instructies krijgen hoe ze dit moeten aanpakken. Tot 1 juni blijft het Volkskrantblog nog in de lucht.

Om in te kunnen loggen op hun blog moeten bloggers dit bericht ‘aanvaarden’. Het nieuws wordt ook op het VK-blog geplaatst; reacties zijn niet toegestaan. Met uiteraard als gevolg dat de ene na de andere blogger zelf een blogartikel aan dit nieuws wijdt, in wederom de meest uiteenlopende toonaarden. Bloggers die niet meer actief zijn, maar soms nog wel een enorm archief op het blog hebben, krijgen geen enkele melding over dit laatste nieuws vanuit de Volkskrant.

Respect
Het staat de Volkskrant natuurlijk vrij om de stekker uit het eigen online platform te trekken. De krant is ooit met veel durf in een experiment gestapt. Helaas heeft het niet uitgepakt zoals het de krant ooit voor ogen stond. De manier waarop een en ander is verlopen is echter bepaald niet elegant te noemen. Op de een of andere manier is er de afgelopen jaren iets faliekant misgegaan in de manier waarop de krant en haar bloggers elkaar benaderen. Simpel gezegd is er wederzijds een compleet gebrek aan vertrouwen en respect.

Conclusie
De Volkskrant heeft destijds bij het actief binnenhalen van bloggers niet aangestuurd op het type bloggers dat de krant voor ogen stond (burgerjournalisten) of over nieuwswaarde als vereiste. Bovendien heeft het de community (een uiterst belangrijk en niet te verwaarlozen aspect van het VK-blog) ten eerste onvoldoende onderkend en ten tweede structureel te weinig actief gemanaged.
 The Godfather van het VK-blog, Geert-Jan Bogaerts, bevestigt in zijn eigen artikel over dit onderwerp dat de Volkskrant als geheel deze community nooit erg serieus heeft genomen.

Wanneer je een community leven inblaast, zoals de Volkskrant heeft gedaan, kun je die na 6 jaar met goed fatsoen niet simpelweg opheffen zonder de actieve leden van zo'n community tijdig een redelijk alternatief te bieden en hier duidelijk, tijdig en eerlijk over te communiceren. Je moet je ervan bewust zijn dat datgene wat je geschapen hebt – weliswaar onder jouw vlag - een eigen leven kan gaan leiden. Iets dat veel betekenis heeft voor mensen, buiten jou om. Het verdient aanbeveling om een door jou in het leven geroepen community voldoende te respecteren om er tenminste op een elegante manier de stekker uit te trekken.


4 opmerkingen:

Unknown zei

Dag Eline,

Als voormalig blogger van het vkblog kan ik jouw stuk enkel onderschrijven. Ik reken mezelf tot de teleurgestelden, niet zozeer vanwege mijn eigen blog maar meer over de arrogante wijze waarop de VK-redactie i.c. de hoofdredacteur en de ombudsman naar de bloggers toe hebben gereageerd. Om nog maar te zwijgen over de belachelijke reactie van de partner van de hoofdredacteur die als prominent columniste meent de bloggers via Twitter nog een trap na te moeten geven. Enfin, er zijn meer wegen die naar bloggersland leiden, maar van een krant als de VK had ik een stijlvollere manier van handelen verwacht.

Ans zei

Hai Eline,
Ik was ook helemaal verbaasd toen ik las wat de ombudsman meende over de vkblogs te moeten schrijven. Wat een dédain! Aan de andere kant: het Vkblogplatform heeft voor mij de poorten geopend naar een ander schrijverschap. Afgelopen vrijdag gehoord dat mijn blogs inderdaad als boek uitgegeven zullen worden! Gaaf toch?!
Veel groetjes! Ans

Eline Walda zei

@David Oeh, dat had ik nog gemist, dat Sylvia Witteman zich ertegenaan bemoeide. Wat jij zegt onderschrijf ik. Ik ben al twee jaar weg bij het VK-blog, maar ben niettemin teleurgesteld.

@Ans Dat is heel gaaf! En verdiend. Ik geloof dat jij er met jouw blog eigenhandig voor gezorgd hebt dat er meer begrip komt voor wat het betekent om een kind met Down's syndroom te hebben. Mij heeft het zeker geholpen om het beter te begrijpen. je schrijft toegankelijk, open en persoonlijk. Terecht dat je een boek krijgt!

rachel zei

Hai Eline,

Vandaag pas kom ik op jouw persoonlijke weblog terecht en de herkenning is groot. Een combinatie van teleurstelling en ongeloof. Ongeloof hoe je een betekenisvolle community zo om zeep kunt helpen. De interne gerichtheid druipt er van af. En nee, ik ben nooit gestart op het vk-blog om er burgerjournalistiek te gaan bedrijven. Nog een paar dagen en dan is het helemaal verleden tijd. Tja.