Nieuwe buren

Nieuwe Buren is een boek dat ik in handen kreeg als direct gevolg van mijn verjaardag. Ik bezag de hooggehakte vrouwenbenen op de omslag met gemengde gevoelens. Over Saskia Noort’s vorige boek, De Eetclub, was ik niet overenthousiast geweest, herinnerde ik me. Goed eetbaar maar ook licht verteerbaar, niet het soort boek dat je bijblijft en het stilt de honger niet echt. De meningen over Noort’s nieuwe boek lopen zeer uiteen, variërend van “een adembenemend spannende en provocerende thriller over seks en liefde” (Bol.com) en “levensechte dialogen en herkenbare mensen en situaties” (de Telegraaf) tot “een echte polderthriller, erg Nederlands, weinig spannend” (Volkskrantblog Preacherswife) en “Noort beschrijft de nieuwe leeghoofdigheid van Big Brother en andere realitysoaps. Zonder dat zelf te beseffen, vrees ik” (het Parool).

Hoofdpersonen in het boek zijn Eva en haar man Peter. De hoofdpersonen en de nieuwe buren uit de titel gaan direct dood in de proloog. De rest van het boek is gewijd aan de vraag hoe dat zo kwam. Na diverse IVF-behandelingen is Eva zwanger geraakt en vervolgens bevallen van een doodgeboren kind. Eva treurt om het kind, Peter treurt primair om zijn door dit verlies sterk verslechterde relatie met Eva. Ondertussen verhuizen ze naar een nieuwe Vinexwijk. Al snel raken ze bevriend met hun nieuwe buren, Steef en Rebecca, de enige kleurrijke mensen in de buurt. Via muziek, pillen, drank, partnerruil en een daaruit voortvloeiende zwangerschap belandt het viertal in een gezamenlijke crisis. Et voilá. Allevier dood. Van enige spanning is geen sprake in deze thriller. Je weet al hoe het eindigt voordat het verhaal goed en wel begonnen is.

Ik moet toegeven dat het boek vlot leest. Noort zet grof geschut in om het verhaal schwung te geven met genoeg zware onderwerpen om tenminste vijf spannende boeken te vullen (IVF, het verlies van een kind, een doodbloedende relatie, parnerruil, ongewenst vaderschap, drugs, drank, moord). De dialogen zijn op zich redelijk geloofwaardig, de schrijfstijl is prima en voor je het weet heb je het boek uit.

Toch is er het een en ander fundamenteel mis met Nieuwe Buren. Laten we beginnen met de hoofdpersonen. Op de middelbare school leer je dat de personen in een roman “full characters” of “flat characters” zijn. De full characters zijn de personen waar het verhaal om draait. Ze maken van alles mee en als gevolg hiervan vindt er over het algemeen een ontwikkeling in hun karakter plaats. De flat characters dienen meer als “vulling” zodat de full characters mensen hebben om mee te interacteren. De vier full characters in Nieuwe Buren ontwikkelen zich echter niet alleen, ze zijn volkomen ongeloofwaardig in zowel hun gedrag als hun ontwikkeling. En onsympathiek. Eigenlijk vind je het prima dat ze doodgaan. Who cares.

Wat alles nog erger maakt is het feit dat alles en iedereen in het boek een karikatuur is. Eva lijkt braaf maar is het niet en blinkt uit in egoïsme, Peter is een saaie piet die zich plotseling tot een paranoïde man ontpopt, Rebecca is een geile vrouw met zeer onduidelijke motieven en Steef is een psychopaat. Sem, het kind van Rebecca en Steef is eerder een symbool dan een echt kind. Hij dient slechts als tegenstelling voor Eva’s en Peter’s ongewenste kinderloosheid. Een Vinexwijk is wat Noort betreft een beerput van ellendige kleinburgerlijkheid, alsof de eentonigheid van de huizen afstraalt op de bewoners, die daardoor eveneens kleurloos, onbeduidend en saai worden. Tja, mevrouw Noort, we kunnen niet allemaal in Bergen wonen.

Alle mensen die ik ken hebben vrienden, kennissen en collega’s. Zo niet Eva en Peter. Wekenlang wonen ze in een nieuw huis zonder enig bezoek van betekenis te krijgen. Ze nemen ook niet de moeite met de rest van hun nieuwe buren kennis te maken. Ze gaan uitsluitend om met Rebecca, Steef en een vervelende therapeute, een karikatuur van een kwakzalvende zielenzorgster met geitenwollen sokken. Vreemd genoeg heeft Peter in alle maanden waarin hij in het nieuwe huis aan het klussen was nooit kennisgemaakt met Rebecca en Steef, noch met andere buren. Van werken, boodschappen doen, kranten lezen en andere dingen die de meeste mensen doen is ook geen sprake. Dit vacuüm, de onwerkelijkheid van het bestaan van de hoofdpersonen, de ongeloofwaardige ontwikkelingen en de te simpele symboliek maken dat je je als lezer niet kunt inleven in de hoofdpersonen. Vandaar dat het je niets kan schelen dat ze doodgaan. Vandaar dat het boek nooit werkelijk spannend wordt. En vandaar dat je weinig mist als je dit boek niet leest.


Nieuwe buren
Saskia Noort
Uitgeverij Anthos
ISBN 90 414 0969 6